Camilere olan bağlılığımızı ve sevdamızı bu listeyle taçlandıralım dedik. Hem bize anı kalsın hem size fikir olsun diye gezdiğimiz camileri yazdık...
Türkiye sınırları içinde kaç tane ulu cami vardır? Hiç düşündünüz mü? Anadolu’nun en eski yapıları arasında olan, özel olarak cuma namazı için şehrin merkezinde inşa edilen ulu camiler, geçmişten günümüze kültürel birer miras. Cuma namazı hür Müslüman erkeğe farz olduğundan sultanlar ve beyler, idaresindeki bölgenin özgür olduğunun bir ifadesi olarak ulu camileri yaptırmış. Bu açıdan ulu camiler, bir güç göstergesi ve bağımsızlık sembolü imiş. Anadolu'nun dört bir köşesinde yükselen tarihi ulu camiler, bilinen işlevlerinin yanı sıra bugünkü alışveriş merkezlerinde olduğu gibi ticaretten sosyal yaşama kadar hayatın merkezinde yer alıyormuş.
"Camiler ve minareler,
İslam'ın hoş alameti..."
Anadolu'da birçok il ve ilçenin merkezinde ulu cami var. Bulundukları şehrin genellikle en büyük camisi olma özelliğini hâlâ koruyan bu camilerin büyük çoğunluğu ibadete açık. Çok az bir kısmı, sonradan yapılan daha büyük camilerden dolayı, en büyük cami olma vasfını kaybetmiş. Söz konusu camilerin bir kısmı da deprem veya yangınlar sebebiyle yıkılmış.
Türkiye’de 41'i şehirlerde, 77'si ilçelerde tespit edilmiş toplam 118 ulu cami bulunuyor. Ulu camiler, bölge olarak en çok Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Ege'de. İl olarak sırasıyla: Diyarbakır'da 8; Urfa ve Konya'da 6; İzmir ve Isparta'da 5; Mardin, Kahramanmaraş, Kayseri, Tokat ve Kütahya'da 4; Bitlis, Adıyaman, Erzurum, Malatya, Sivas, Aksaray, Çorum ve Afyon'da 3'er tane ulu cami var.
Bu camiler genellikle bulundukları yerin adını taşıyor. Bursa, Sivas, Kayseri, Erzurum, Cizre, Çermik, Eskil, Elbistan gibi. Bunun yanında Cami-i Kebir, Büyük Cami gibi isimlerle de adlandırılıyor. Bir kısmı da tıpkı Osmanlı döneminin selâtin camileri gibi, bânilerinin adıyla biliniyor.
Anadolu coğrafyasının dört bir yanında ‘Ulu Cami’lere şahit olursunuz. Bu camilerin çoğu Selçuklu ve beylikler döneminden miras kalan ecdat yadigârları. Ve çoğu hala bulundukları şehrin en ‘Ulu’ camileri…
34 ildeki ulucamileri sıraladık. Bazı illerde tek cami, bazı illerde birden çok camiden bahsettik. Çok eski yıllardan bu yana tamamı olmasa da bir kısmı ayakta kalmayı başarabilmiş, restorasyon desteğiyle günümüzde de varlığını sürdüren ulucamilerden fotoğraflarını bizzat çektiklerimizi anlattık. Bunu yaparken daha önceki listelerimizde olduğu gibi plakaya göre sıraladık. Anadolu’da birçok il ve ilçenin merkezinde bulunan bu tarihi camilerin en meşhurlarından 41 tanesini sizler için derledik.
01. ADANA RAMAZANOĞULLARI CAMİİ
Ulu Cami, Ramazanoğlu beylerinden Piri Bey tarafından 1515 tarihinde yapılmış. Selçuklu, Memlük ve Osmanlılar devrine ait mimari karakterleri üzerinde toplayan bu eser, Adana'nın en büyük tarihi yapısı oluşu bakımından büyük önem taşıyor. 1998 yılında Sabancı Merkez Camii'nin hizmete açılmasına kadar Adana'nın en büyük camisi olma özelliğini korumuş. Cami sekizgen gövdeli minaresi, çift renkli taşları ve Osmanlı çinileri ile tanınıyor. İki yanı sütunceli, üst tarafı mukarnaslı mihrap nişi, çiniyle kaplı... Mihrap, çinilerden başka minberle birlikte Zengî ve Memlük geleneğini aksettiriyor.
Adana'nın öyküsünü öğrenmek isterseniz, Çukurova'nın Kalbi: Adana yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
03. AFYONKARAHİSAR ULU CAMİİ
Eski Afyon'un ortasında, kalenin bulunduğu tepenin güneybatısında yer alan Anadolu Selçuklu dönemine ait ahşap direkli Afyon Ulu Camii, 1272 yılında inşa edilmiş. Minaresi ise 14. asırda Yıldırım Beyazid devrinde yapılmış. Ulu Camii, 19. yüzyıla kadar Hoca Bey Camii ismi ile anılırken 19. yüzyıldan itibaren Camii Kebir (Ulu Camii) olarak anılmaya başlanmış. Ulu Cami, moloz taş malzeme ile yamuk dikdörtgen biçiminde yapılmış.
Anadolu Selçuklu döneminden günümüze ulaşan ahşap direkli camiler grubuna ait bir örnek olan Ulu Cami, özgün mimarisiyle devrin önemli yapıları arasında sayılıyor. Tamamı ahşaptan üstelik tek bir çivi bile çakılmadan yapılan tarihi Ulu Cami, 5 sıralı 40 adet ahşap direk üzerine oturtulduğu için Kırk Direkli Cami olarak da biliniyor.
Afyonkarahisar'ın öyküsünü öğrenmek isterseniz, Karahisar'ın Eteklerinde: Afyon yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
05. AMASYA BURMALI MİNARE CAMİİ
Amasya'nın Ulu Camii olan Burmalı Minare Camii 1242 yılında, Anadolu Selçuklu hükümdarı 2. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında yapılmış. Kuzeybatı güneydoğu yönünde uzanan dikdörtgen planlı bir oturum alanı üzerine inşa edilmiş. Üç sahanlı olup klasik Selçuklu Ulu Cami plan tipinde yapılmış. Bitişiğindeki Selçuklu kümbeti ve Osmanlı dönemi minaresi ile dikkat çekiyor. Caminin minaresi 17. yüzyıl özelliğinde, burmalı (sarmal) olarak kesme taştan inşa edilmiş. Bugün, minaresinin yapım biçimiyle adlandırılan ve Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde Mahkeme Camii ismiyle bahsettiği caminin minaresi ilk yapıldığında ahşapmış. 1590 yılındaki deprem ve 1602 yılında yaşanan yangında hasar gören caminin minaresi, 1730 yılında yaşanan büyük yangında tamamen yok olmuş. Bunun yerine yapılan minare, bu kez caminin güçlü taş yapısına uygun biçimde taştan yapılmış. Dönerek etrafını dolanan yivlerin oluşturduğu minaresi ile camiye Burmalı Minare Camii denmiş. Cami, girişin iki yanındaki minare ve türbe dışında oldukça düzgün bir dikdörtgen plana sahip. Camiye minare ve türbenin arasından, dışarıya doğru çıkıntılı büyük bir niş içinde yer alan kemerli kapıdan giriliyor.
Amasya ve Karadeniz'deki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Karadeniz Yayla Turu: Amasya, Trabzon, Rize, Tokat yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
06. ANKARA ARSLANHANE CAMİİ
Arslanhane Camii veya Ahi Şerafettin Camii, Ankara'nın Altındağ ilçesinin Samanpazarı semtinde bulunan Selçuklu dönemine ait bir cami. Arslanhane Camii, 13. yüzyılın başında, Selçuklu döneminde yapılmış Ankara'nın en önemli tarihi yapılarından biri. Caminin kurucusu Ahi Şerafettin, caminin karşısında bir Selçuklu türbesinde yatıyor. Harim, mihraba dikey 5 sahından oluşuyor. Tek katlı cami, 24 ahşap ayak üzerinde duruyor.
Arslanhane Camii'nin öyküsünü öğrenmek isterseniz, Ankara'nın Ulu Camisi: Aslanhane Camii yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
07. ANTALYA YİVLİ MİNARE CAMİİ
Antalya'nın ulu camisi, Selçuklu döneminde yapılan ve minaresinde bulunan 8 yiv dolayısıyla "Yivli Minare Camisi" olarak anılan cami. 13. yüzyıla ait bir Selçuklu eseri olan Yivli Minare, Antalya'daki ilk İslam yapılarından. Şehre mührünü vuran abidevi Yivli Minare günümüzde Antalya kentinin sembolü durumuna gelmiş. Kare planlı kesme taştan kaide üzerinde sekiz yivli bir gövdeyle yükselen minarenin yüksekliği 39 metre olup 90 basamaklı merdiven ile çıkılıyor. Tuğla örgülü kalın gövdesi yivler ile zarif bir hale dönüştürülmüş, kürsü ve pabuç kısmı da firuze renkli çinilerle süslenmiş. Zamanında dışı mavi mavi çinilerle kaplı olan minarenin çok az maviliği kalmış.
Antalya'nın içinde, kaleye yakın bir yerde olan Yivli Minare aslında çok sayıda Selçuklu yapıtından oluşan bir eserler topluluğunda yer alıyor. Bu külliyede bulunan yapılar: Yivli Minare, Yivli Camii, Gıyaseddin Keyhüsrev Medresesi, Selçuklu Medresesi, Mevlevihane, Zincirkıran Türbesi...
Antalya'daki diğer yerler için Doğa ve Tarihin Buluştuğu Şehir: Antalya yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
13. BİTLİS ULU CAMİİ
Bitlis Kalesi etrafındaki çarşı içinde yer alan Ulu Camii, Mervanoğullarından Ebul Muzaffer Muhammed tarafından 1150 yılında yaptırılmış. Birçok defa onarım gören ve 1652'de esaslı şekilde elden geçirilen yapı, 1916'daki Rus işgali sırasında hasar görmüş. 1985 yılında tekrar onarılmış, yapıya son cemaat yeri ve bazı pencereler ilâve edilmiş. Camiden ayrı yükselen minare kesme taş malzemeyle inşa edilmiş. 1970'li yıllara kadar mevcut durumunu koruyan minarenin üst bölümü sonraki dönemde yıldırım düşmesi sonucu hasar görerek yenilenmiş.
Ahlat ve Bitlis'in öyküsünü öğrenmek isterseniz, Güneş Doğudan Doğar: Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Bitlis, Van, Ağrı, Iğdır yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
15. BURDUR ULU CAMİİ
Burdur Ulu Camii ilk olarak, Hamitoğlu Dündar Bey tarafından 1300 yılında yaptırılmış. 1749 yılında Çelik Mehmet Paşa tarafından restore edilmiş. Daha sonra depremlerde zarar gören cami 1919 yılında ahşap karkas olarak yeniden inşa edilmiş. 1971 depreminde zarar görmüşse de son hali Vakıflar İdaresince tekrar yapılmış. Selçuklu ve Beylikler dönemi Ulu Camileri’nde görülen mimari karakteristiğe uygun olarak camiinin kuzeyi, doğu ve batısında üç girişi var. Beden duvarlarında iki sıra halinde sivri kemerli pencereler yer alıyor.
Burdur'un öyküsünü öğrenmek isterseniz, Burada Dur: Burası Burdur yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
16. BURSA ULU CAMİİ
Türkiye’deki en meşhur ulu cami olan Bursa Ulu Camii, Yıldırım Bayezid tarafından Niğbolu zaferinde kazanılan ganimet mallarıyla Mimar Ali Neccar’a yaptırılmış. Bursa Ulu Camii’nin yapımına 1396 yılında başlanmış olup 1399 yılında açılışı gerçekleştirilmiş. Açılış hutbesini Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretlerinin yaptığı caminin ilk imamı Mevlid-i Şerif yazarı Süleyman Çelebi, ilk müezzini ise Üftade Hazretleri olmuş. Ayrıca cami bulundurduğu 200’e yakın hat levhasıyla yaşayan en büyük hat müzelerinden biri...
Bursa Ulu Camii ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye Tüm Zamanların Güzel Şehri: Bursa yazımızdan ulaşabilirsiniz.
18. ÇANKIRI ULU CAMİİ
Sultan Süleyman Camii ya da bir diğer adıyla Ulu Camii, Mimar Sinan’ın kalfası tarafından inşa edilmiş. Caminin mimari yapısı oldukça dikkat çekici olduğu gibi ismini ise 1558 yılında inşa edilmiş olması nedeniyle Kanuni Sultan Süleyman’dan alıyor. Caminin geçmişi ve yapısı özenli bir cami olduğunu gözler önüne seriyor.
Çankırı Ulu Camii ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye Kaya Tuzunun Şehri: Çankırı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
19. ÇORUM ULU CAMİİ
Çorum'un öyküsünü öğrenmek isterseniz, Karadeniz Seyahatimiz: Amasya, Ordu, Trabzon, Rize ve Sivas yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
21. DİYARBAKIR ULU CAMİİ
Türkiye’deki ilk ulu cami ise Diyarbakır Ulu Camii. Evliya Çelebi’nin, hakkında “Öyle bir mükemmel yapıdır ki ondan daha düzgün, ondan daha sağlam yapılmasına imkân yoktur.” dediği Ulu Camii, Diyarbakır’ın en önemli tarihî yapılarından biri. Diyarbakır, Hazret-i Ömer (r.a.) devrinde Anadolu’da fethedilen ilk İslam toprağı (639). Kiliseden çevrilen Diyarbakır Ulu Camii, fethedildiği günden bu yana Müslüman idareciler tarafından yönetilen ve Anadolu’da camiye çevrilen ilk mabet. Yapının içinde orta bölümün ahşap tavanı kalem işleriyle süslenmiş. Cami dikdörtgen şeklinde planlanmış ve çok sütunlu...
Diyarbakır'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Sur ve Sır: Diyarbakır yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
22. EDİRNE ESKİ CAMİİ
Edirne'nin ulu camisi Edirne Eski Camii'nin iç mekânı, Bursa Ulu Camii'ne benziyor ama teknik olarak daha ileri olduğunu söyleyenler var. Bursa'da olduğu gibi burası da çok kubbeli. Camiyi örten dokuz kubbe, geniş kemerler üzerine oturuyor. Kubbe ve kemerleri taşıyan kalın kesitli ayaklar zemine öyle sağlam basıyor ki, sanki cami bulunduğu yerde sonsuza kadar var olacakmış hissini uyandırıyor. Yıldırım Bayezid'in oğlu Süleyman Çelebi tarafından 1403 yılında yapımına başlanan Eski Cami, kardeşi Çelebi Sultan Mehmet zamanında 1414 yılında tamamlanmış. 1749 yılında yangından, 1752 yılında da Edirne depreminden zarar gören cami 1.Mahmut döneminde tamirat görmüş. Avlusu bulunmayan camiye üç kapı ile giriliyor. Cami içinde, 1611 yılında Filibeli Ramazan Ağa tarafından yaptırılan edirnekâri süslemeli ahşap mahfil bulunuyor. En göze çarpan yönü, duvarlarındaki siyah renkli, kocaman kocaman yazı ve tuğralar...
Edirne ve Çanakkale'deki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Osmanlı'nın Ustalık Eseri: Edirne ve Çanakkale yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
23. ELAZIĞ HARPUT ULU CAMİİ
Harput'un en önemli ve en eski yapısı olan Ulu Camii, 12. yüzyılda Artuklu Hükümdarı Fahrettin Karaaslan tarafından yapılmış. Ulu Camii, dikdörtgen planlı, duvarları kırma taştan, kubbe kemerleri ve minaresi tuğladan yapılmış. Artukoğulları devrinde yapılan Ulu Cami Anadolunun en eski camileri arasında. Eğri minaresi, avlusu ve tuğla kemerleri ile ünlü...
Harput ve Elazığ'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Güneş Doğudan Doğar: Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Bitlis, Van, Ağrı, Iğdır yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
25. ERZURUM ULU CAMİİ
Ulu Camii, Erzurum'un en eski camilerinden. Saltuklu emirlerinden Nasirüddin Muhammed tarafından 1179 yılında yaptırılmış. Saltuklular'ın, Selçuklular gibi vezirlere ve valilere verdikleri "Atabey" unvanından dolayı burası "Atabey Camisi" olarak da biliniyor. Üçü kuzeyden, ikisi doğudan toplam 5 kapı ile içeriye giriliyor. Düzgün kesme taşla inşa edilen Ulu Cami, mihraba dikey 7 sahından oluşuyor.
12. yüzyılda Anadolu'da yapılan ulu camilerin, mihrabın bulunduğu orta mekana ağırlık veren mimari anlayışı ve geometrik motifli taş süslemesiyle Türk sanatının bütünlüğü içinde yerini alıyor. Caminin mihrabında yalın geometrik süslemeler yer alıyor. Güneşin konumuna göre namaz vakitlerini Müslümanlara bildirmesi Ulu Camii benzerlerinden farklı kılıyor. Sağdaki kuş gözü pencereye güneş vurduğu zaman öğle vaktini, soldaki ise ikindi vaktini gösteriyor.
Erzurum ve Doğu Anadolu'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Doğu Ekspresi Yolunda Kültürel Miras: Sivas, Erzincan, Erzurum, Kars, Ardahan yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
26. ESKİŞEHİR SİVRİHİSAR ULU CAMİİ
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan Sivrihisar Ulucami, Selçuklu döneminden günümüze ulaşan, Anadolu’nun nadir ahşap direkli camilerinin en büyüğü... Sivrihisarlı kadı Leşker Emir Celaleddin Ali tarafından 1231-1232 yıllarında inşa ettirilen Sivrihisar Ulu Camii, Anadolu’da sayıları fazla olmayan ahşap direkli ve ahşap tavanlı camilerin en önemli temsilcilerinden biri. Yapı, bugünkü biçimine 1274 tarihinde Mevlana’nın müritlerinden ve 3.Gıyaseddin Keyhüsrev’in naiplerinden Emineddin Mikail tarafından kavuşmuş. Fatih Sultan Mehmet dönemi kadılarından, İstanbul’un ilk kadısı Hızır Bey bu camiyi 1440 yılında onartmış. Caminin çatısını 67 adet ağaç direk tutuyor.
Sivrihisar'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Gönül Dağı: Sivrihisar yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
27. GAZİANTEP BOYACI CAMİİ
Gaziantep'in en eski yapılarından biri olan ve Ulu Camii olarak bilinen Boyacı (Kadı Kemalettin) Camii, 13. yüzyıl başlarında Boyacı Yusuf olarak anılan meşhur Karakoyunlu Kara Yusuf Bey tarafından yaptırılmış ve en son şeklini 1575 tarihinde almış. Minber kitabesine göre 1357 yılında Memlukler döneminde bitirilmiş. Onarımı, 1575 yılında Halep Valisi Mehmet Paşa tarafından yaptırılmış. Kadı Kemalettin adı ise camide görev yapan alim bir kadıdan geliyormuş.
Mihrap önü kubbeli, diğer bölümler çapraz tonozlarla örtülü... Ceviz ağacından yapılan minber yıldız, palmet, rozet ve geometrik motiflerle süslü kündekari ahşap işlemeciliğin en eski ve özel örneklerinden biri. Minber, tekerlek üzerinde hareket eden tek örnek...
Gaziantep ve mutfağının öyküsünü öğrenmek isterseniz, Türkiye'nin Mutfağı: Gaziantep yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
31. HATAY ANTAKYA ULU CAMİİ
Antakya camilerinin en eskisi ve en büyüğü olan Ulu Camii'nin, geç Memlûk dönemi eseri olduğu, etrafını saran medrese odalarının ise Sultan Selim döneminde inşa edildiği tahmin ediliyor. Caminin avlu kapısında yer alan çokgen planlı zarif minarenin gövdesi kesme taşla yapılmış. Geniş bir şadırvanlı avlunun kenarında yer alan cami, doğu-batı yönünde uzanan enine dikdörtgen planlı, tonozlu ve düz çatılı kagir bir yapı. Yapımında kesme taş kullanılan cami, genel hatları ile sade...
Antakya ve Hatay'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Doğunun Kraliçesi: Hatay Antakya yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
33. MERSİN TARSUS ULU CAMİİ
Tarsus Ulu Camii'nin avlusuna girdiğinizde sağdaki ilk sütunun ayağında, yüzlerce yıl öncesinden (1135) kalan bir yazı var:
"Yarın mal mülk harap olur, ala göz siyah kaşlar toprak olur.
İlimsiz gerekmez bana hayatı, ilim ile nasip eyle cenneti..."
Tarsus ve Mersin'deki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Doğu Akdeniz'in Saklı Cenneti: Mersin yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
35. İZMİR SELÇUK İSA BEY ULU CAMİİ
Ulu camilerin bir kısmı tıpkı Osmanlı döneminin selâtin camileri gibi, bânilerinin adıyla biliniyor. Selçuk İsa Bey Camii gibi. Germiyanoğulları ordusunda komutan olan Aydınoğlu Mehmet Bey, 1308 yılında Birgi'yi Bizans'tan alıyor ve bağımsızlığını ilân ederek burayı babasının adını verdiği beyliğinin başkenti yapıyor. Hemen ardından da mükemmel bir ulu cami inşa ettiriyor. Daha sonra 1375 yılında hem bilgin hem de bilginleri koruyan bir sultan olarak tanınan oğlu İsa Bey, eski adı Alasuluk olan Selçuk ve çevresini beyliğin merkezi yapıyor ve egemenliğinin simgesi olarak buraya Selçuk İsa Bey Camii'ni yaptırıyor. Selçuklu ve Osmanlı camilerinden farklı olan yapı, enine dikdörtgen planlı ibadet mekanı ile kuzeyinde, ortasında şadırvan olan üç tarafı revaklı avludan oluşuyor. Camiye, bu avluya açılan kapılar ile giriliyor.
İzmir ve Ege Bölgesi'ndeki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Güneşin Ülkesi: Güney Ege ve Batı Akdeniz Turu yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
36. KARS'IN ULU CAMİLERİ
Osmanlı padişahlarından Sultan 3. Murat döneminde 1579 tarihinde inşa edilen Kars merkezdeki Ulu Camii, 1604 yılında İran saldırıları sırasında Şah Abbas'ın orduları tarafından yıkılmış. 1643 tarihinde Sultan İbrahim döneminde Ulu Camii, şehirdeki en büyük Osmanlı dönemi camisi olarak yeniden imar edilmiş. 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından sonra Kars'ın Rusların eline geçmesi üzerine Ulu Camii, 1893 yılından sonra silah deposu olarak kullanılmış. 1918 yılında Rusların şehri terk edip Ermenilere bırakmasından sonra Ulu Camii tekrar yıkılmış. Yöredeki Müslüman halk mensubu 286 kişinin Ermeni Taşnak çeteleri tarafından bu camide yakılarak şehit edildiği tarihten günümüze kadar Ulu Camii, Yanık Yağlı Camii olarak da anılmış.
Kars'taki Ulu Camilerden biri de Ani Manuçehr Camii. Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan Ani'yi fethettikten sonra şehrin yönetimini Selçuklular adına sürdürmesi için Şeddadi Ebu’l Manuçehr'e vermiş, o da 1071-1072 yılları arasında buraya bir cami inşa ettirmiş. Yapı Anadolu'da Büyük Selçuklu mimarisine bağlanan ilk cami olma özelliğine sahipmiş. Orta Asya Türk minarelerinin geleneğini sürdüren sekizgen planlı minarenin üzerinde renkli taşla işlenmiş "Bismillah" yazısı var.
Kars ve Doğu Anadolu'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Doğu Ekspresi Yolunda Kültürel Miras: Sivas, Erzincan, Erzurum, Kars, Ardahan yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
37. KASTAMONU ATABEG GAZİ CAMİİ
Göz kamaştıran camiler, kaleler ve Karadeniz'in doğasıyla tatilinizi unutulmaz kılmak isterseniz, Batı Karadeniz Seyahatimiz: Sinop, Kastamonu, Karabük, Bartın yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
40. KIRŞEHİR ALAADDİN ULU CAMİİ
Kale olarak bilinen höyük üzerinde Selçuklu Sultanı 2. Alâeddin Keykubad tarafından yaptırılan Alâeddin Camii, Selçuklu dönemine tarihlendiği için Ulu Camii olarak da biliniyor. Höyük üzerinde bulunmasından dolayı farklı dönemlerde yıkılarak yenilenmiş. Son olarak 1894’de yeniden inşa ettirilmiş. Yapının en dikkat çekici yeri olan girişi (portal) Selçuklu döneminin en zengin taş süsleme örneklerinden...
Kırşehir ile ilgili daha fazla bilgi ve fotoğraf için, 'Âşık'lar Şehri: Kırşehir yazımızı okuyabilirsiniz.
42. KONYA'NIN ULU CAMİLERİ
Anadolu Selçuklu Devletinin en büyük ve en önemli ulu camilerinden olan Alâeddin Camisi Konya'nın merkezinde yer alan Alâeddin Tepesi adlı höyüğün üstünde inşa ettirilmiş.
Konya’nın en büyük ve en eski camisi... Cami içerisinde Selçuklu sultanlarının türbeleri de mevcut...
Anadolu'daki ahşap direkli ve çatılı ulu camilerin en büyüğü ve en görkemlisi.
Çini mozaik mihrap ve kündekari tekniğinde yapılmış minber caminin önemli süslemeleri...
Konya'daki Ulu Camilerin öyküsünü öğrenmek isterseniz, Bozkırın Esrarlı Güzelliği: Konya yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
43. KÜTAHYA ULU CAMİİ
Vakfa Sultan Bayezid Yıldırım Han Camii Şerifi olarak kayıtlı olan Ulu Camii, 48x26 m. ebadında Kütahya’nın en büyük ve en güzel camisi. Şehzade Yıldırım Bayezid, Germiyan beyi Süleyman Şah’ın kızı, Yakup Bey'in kız kardeşi Devletşah Hatun ile evlendiğinde Kütahya Valisi iken bu camiyi ağaç direkli olarak yaptırmaya başlamış (1381-1384). Ancak seferden sefere koşması ve Ankara Muharebesi sonunda Timur’a esir düşmesi ve daha sonra da vefat etmesi sebebiyle camiyi bitirmek oğlu Musa Çelebi’ye nasip olmuş (1410).
Kanuni Sultan Süleyman 1522'de Rodos Seferine giderken Mimar Sinan tarafından tamir edilmiş olan dikdörtgen planlı avlusuz cami, 1893 yılında 2. Abdülhamid Han zamanında büyük onarım görmüş ve kubbeli olarak son şeklini almış. Kuzeydoğu köşesinde bir minaresi olan caminin 3 yönde kapısı var.
Kütahya'nın öyküsünü öğrenmek isterseniz, Çininin Başkenti: Kütahya yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
44. MALATYA'NIN ULU CAMİLERİ
800 yıllık Battalgazi Ulu Camisi, İran’daki Büyük Selçuklu camilerinin Anadolu’daki ilk ve tek örneği... Restorasyonu devam ediyor.
Malatya'daki Ulu Camilerden biri de Darende'deki Ulu Camii. Dulkadiroğulları Beyliği döneminde, 14. yüzyılda yapıldığı kabul ediliyor. 1980-81 yıllarında yeniden inşa edilen Ulu Caminin özgün mimarisi kaybolmuş.
Malatya'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Güneş Doğudan Doğar: Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Bitlis, Van, Ağrı, Iğdır yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
47. MARDİN ULU CAMİİ
Çarşı içindeki yapılar arasında kalan Mardin Ulu Camii, kuzeyinde revaklı avlusu bulunan mihraba paralel üç nefli, dikdörtgen planlı bir şemaya sahip. Avlusuna doğu ve batı kapılarından giriliyor. Avlunun etrafında sıralanan değişik plan ve mimaride yapılar, farklı zamanlarda yapılmış. Kubbeli ana mekânın karşısında, içinde selsebili olan küçük bir eyvan bulunuyor. Şadırvanın arkasında Osmanlı dönemi onarımını gösteren yedi satırlık bir kitâbe mevcut. Caminin ana mihrabı, derin oyulmuş iki kademeli yüksek bir niş şeklinde düzenlenmiş. Geç döneme ait kalem işi bitki süslemeli sivri kemerler dikkat çekiyor. Dört pencereli sekizgen kasnak üzerinde yer alan kubbe, dıştan dilimli bir forma sahip görülüyor.
Mardin'deki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Bir Mezopotamya Masalı: Mardin yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
49. MUŞ ULU CAMİİ
Ulu Camii, yöresel taşlar kullanılarak inşa edilmiş. Caminin girişinde mezarı bulunan Şeyh Muhammedi Mağribi tarafından 979’da yaptırıldığı rivayet ediliyor. Taşları, kemerleri, ortamı ile direkt olarak içinizi ısıtan bir yer...
Muş'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Güneş Doğudan Doğar: Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Bitlis, Van, Ağrı, Iğdır yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
50. NEVŞEHİR ÜRGÜP MERKEZ KARAMANOĞLU CAMİİ
Nevşehir ve Kapadokya bir açık hava müzesi niteliğinde, diğer yerleri için Güzel Atlar Ülkesi: Kapadokya yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
51. NİĞDE ALAADDİN CAMİİ
Niğde’nin Ulu Cami olan Alaaddin Cami, Niğde sancak beyi Zeynettin Beşare tarafından 1223 yılında yaptırılmış. Bazı onarımlarla günümüze gelen cami, klasik Selçuklu Camii mimarisinin tüm unsurlarının orijinal özelliğini büyük ölçüde koruyarak bünyesinde taşıyor. Yapı, harım ile kuzeydoğu köşesine yerleştirilen tek şerefeli minareden oluşuyor. Tamamen geometrik süsleme programına sahip Alaaddin Camii, Anadolu’ya özgü taş süslemelerin ilk örneklerini vermesi açısından önemli. Doğu taç kapısında, yıldızlı geometrik örgü şeması Selçuklu mimari süslemesinin ilk örneklerini yansıtıyor. Oldukça sade inşa edilen caminin giriş kapısında ve mihrabındaki süslemeler de ilgi odağı oluyor.
Kapadokya'nın giriş kapısı diyebileceğimiz Niğde'nin öyküsünü öğrenmek isterseniz, Kapadokya'nın Giriş Kapısı: Niğde yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
57. SİNOP ALAADDİN CAMİİ
Sinop ve Karadeniz'deki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Batı Karadeniz Seyahatimiz: Sinop, Kastamonu, Karabük, Bartın yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
58. SİVAS'IN ULU CAMİLERİ
Sivas’daki Ulu Camilerden biri de Divriği ilçesinde bulunan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası. Yapı; cami, darüşşifa ve türbeden meydana gelen bir külliye. Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlı Mengücekoğulları döneminde inşa edilmiş. Selçuklu mimarisinin şaheserlerinden olan bu yapı topluluğunun inşası 1228-1243 yılları arasında devam etmiş olup Baş Mimarı Muğis oğlu Ahlatlı Hürrem Şah imiş.
Sivas'ın Ulu Camilerinin öyküsünü öğrenmek isterseniz, Doğu Ekspresi Yolunda Kültürel Miras: Sivas, Erzincan, Erzurum, Kars, Ardahan yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
60. TOKAT'IN ULU CAMİLERİ
İlk olarak Danişmentliler döneminde 12. yüzyılda Tokat merkezine yapılan Ulu Camii, 1679 yılında Avcı Mehmed zamanında tamamen yenilenmiş. Dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiş. Doğu ve batı yönünde iki adet son cemaat yeri olan Anadolu'daki tek camiymiş. Her iki tarafta da devşirme sütun ve sütun başlıkları kullanılmış. Caminin harimi, düz ahşap tavan ile örtülmüş.
Tokat’daki Ulu Camilerden biri de Melik Gazi Cami adıyla anılan Niksar Ulu Cami. Anadolu'daki ulu camilerin en eski örneklerinden biri. 1145 yılında Nizameddin Yağıbasan'ın saltanatı döneminde, Çepnizade Hasan Bey tarafından yaptırılmış. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde isminin Melik Gazi Cami olduğunu ifade etmiş. Melik Gazi Gümüştekin, genel kabule göre 1145 tarihinden önce öldüğü için caminin Nizameddin Yağıbasan tarafından yaptırıldığı düşünülüyor. Yapı dikdörtgen planlı olup Anadolu'daki çok ayaklı ulu camiler grubundan...
Tokat'daki Ulu Camilerin öyküsünü öğrenmek isterseniz, Karadeniz Yayla Turu: Amasya, Trabzon, Rize, Tokat yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
63. ŞANLIURFA'NIN ULU CAMİLERİ
Şanlıurfa'daki Ulu Camilerin öyküsünü öğrenmek isterseniz, Bereketli Hilalin Kalbi: Şanlıurfa, Harran, Halfeti yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
65. VAN ULU CAMİİ
Günümüze harap vaziyette ulaşmış olan Ulu Camii'nin son araştırmalara göre 12. yüzyılda Ahlatşahlar döneminde ya da 1400'den önce Karakoyunlular döneminde inşa edilmiş olduğu düşünülüyor.
Van'daki toprakların öyküsünü öğrenmek isterseniz, Güneş Doğudan Doğar: Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Bitlis, Van, Ağrı, Iğdır yazımıza göz gezdirmenizi öneriyoruz.
Eşsiz hazineleri ve köklü kültürü ile Ulu Camiler ülkemizin görülmeye değer yerlerinden. Ulu Camilerin olduğu tüm ilçeleri hesaba katarsak gezilecek tarihi güzellikler saymakla bitmez. Bu yüzden biz gezebildiğimiz yerleri anlatmaya çalıştık, darısı daha geniş bir zamanda diğerlerine...
Gittiğimiz her camide 2 rekat tahiyyatûl mescid namazı kılmak hepimize nasip olsun ki ahirette bize şahitlik etsinler. Belki vesile-i necatımız olur. Hem bu vesile ile o yerleri imar edenlerin ruhları şad olur.
Dünyaca ünlü bu camilerin yanı sarı Anadolu'nun dört bir köşesinde yer alan Mardin Kızıltepe Ulu Camii, Siirt Ulu Camii, Malatya Arapgir Ulu Camii, Çukurova Ulu Camii, Kahramanmaraş Ulu Camii, Bayburt Ulu Camii, Kayseri Ulu Camii, Manisa Ulu Camii, Akhisar Ulu Camii, Uşak Ulu Camii, Muğla Ulu Camii, Ödemiş Birgi Ulu Camii, Aksaray Ulu Camii de kültürel mirasın örnekleri arasında sayılıyor.
15 Temmuz 2016 askerî darbe girişimi esnasında Çengelköy Karakolu yakınlarında cuntacı askerlerin ateş açması sonucu hayatını kaybeden foto muhabiri ve kayıt fotoğrafçısı Mustafa Cambaz ile şehit olmadan 1 ay önce yapılan Ulu camiler bağımsızlık sembolüdür röportajını okuyabilirsiniz. Mustafa Cambaz, 2015 yılı içinde 2 ay ilkbaharda, 2 ay da sonbaharda ülkemiz sınırları içerisinde yer alan 118 ulu camiyi fotoğraflayarak Türkiye Ulu Camileri adı altında bir kitapta toplamıştı. Bütün Anadolu'yu karış karış gezen Cambaz, ulu camilerin bağımsızlık sembolü olduğunu söylüyor röportajında. Ve bağımsızlığımız için şehit oluyor...
Ben okumayı değil izlemeyi tercih ederim diyorsanız Türkiye Ulu Camileri Belgeselini de izleyebilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder