Üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye, akarsu bakımından da oldukça zengin bir coğrafyaya sahip. Dağların arasından geçip ovaları aşarak denizlerimize ulaşan pek çok nehir bulunuyor. Sizin için Türkiye'nin görüntüsü ile hayran bırakan en uzun 20 nehrini araştırdık.
Türkiye’nin en uzun 20 nehrini yakından tanıyoruz. Hangi il sınırlarından geçer, uzunlukları kaç kilometre ve aklınıza takılan pek çok soruyu cevaplıyoruz.
1. FIRAT
Türkiye’nin en uzun 20 nehri listemizde 2800 kilometre uzunluğa sahip (1263 km Türkiye sınırları içerisinde) Fırat Nehri ilk sırada yer alıyor. Ağrı’nın Diyadin ilçesinden doğan nehrimiz, Murat Nehri ile birleşerek İran sınırına kadar uzanıyor. Basra Körfezi’nde yolculuğu sonlanan Fırat Nehri pek çok ilimizden geçiyor. Erzincan, Tunceli, Elazığ, Malatya, Ağrı, Diyarbakır, Gaziantep ve Şanlıurfa başta olmak üzere hemen hemen tüm Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgesine uğruyor. Nitekim GAP Projesi olarak bildiğimiz tarım teşvik projesinde Fırat Nehri’nin önemi yadsınamaz. Bunun yanı sıra tarihi açıdan zengin ve gastronominin kalbi olan bu şehirleri adeta besliyor diyebiliriz. Yolunuz Türkiye’nin en uzun nehrine düşmüşken, bir taraftan Erzincan’da kayak yapıp, bir taraftan Adıyaman Nemrut Dağı’nı ziyaret edebilirsiniz. Hatta Şanlıurfa Balıklı Gölü de mutlaka görmenizi tavsiye ediyoruz.
2. DİCLE
Fırat Nehri’nden sonra Türkiye’nin en uzun 2. nehri Dicle’dir. Mezopotamya’yı meydana getiren bu iki zengin su kaynağı ülkemizdeki tarım faaliyetlerine büyük destek sağlamaktadır. Elazığ’ın Sivrice ilçesinden kaynağını alan Dicle Nehri, Fırat ile birleşerek Şattülarap olarak adlandırılan kısımdan Basra Körfezi’ne doğru dökülür. 1900 kilometre uzunluğu ile (1263 km Türkiye sınırları içerisinde) açık havza özelliğine sahiptir. Ayrıca Dicle Irmağı üzerinde Kralkızı, Batman ve Dicle gibi önemli hidroelektrik santralleri de yer almaktadır. Nehirde yaz sonu kuraklığı ve sonbahar ayındaki yağış azlığı sebebi ile su miktarında azalma görülür. Fakat kış sonu başlayan yağışlar ve kar sularının erimesi ile birlikte ilkbahar aylarında canlanır. Fırat Nehri’nden farklı olarak Dicle Nehri, Mardin sınırlarından da geçmektedir. Dicle’ye uğramışken tüm dinlere kucak açan hoşgörü şehri Mardin’de Mor Gabriel Manastırı’nı ziyaret edebilir, Kasımiye Medresesi’ni görebilirsiniz. Ya da dilerseniz eski Midyat evlerinden gün batımını seyredebilirsiniz.
3. KIZILIRMAK
Sivas’ın İmranlı ilçesinden doğan Kızılırmak Nehri, Türkiye’nin en uzun 20 nehrinden üçüncüsüdür. Ülkemiz sınırları içerisinden doğup, yine ülkemiz sınırları içerisindeki Karadenize dökülen en uzun akarsu olma özelliğine sahiptir. 1355 kilometre uzunluğu ile pek çok şehrin içerisinden geçmektedir. Bu illeri sıralamak gerekirse: Sivas başta olmak üzere Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum, Sinop ve Samsun illeridir. Ayrıca Devrek, Gökırmak ve Delice Irmağı gibi sayısız akarsu ile de beslenmektedir. Kızılırmak Nehri, üzerine kurulan 12 baraj sayesinde hidroelektrik ile enerji üretiminde önemli bir yere sahiptir. Nitekim bu durum tarımda sulama imkanını da geliştirmiştir.
4. ARAS
Erzurum sınırlarından doğan Aras Nehri, Ermenistan’a kadar uzanmaktadır. Nitekim ülkemiz dışına Hazar Denizi'ne dökülen bir nehir olma özelliğine de sahiptir. 1072 kilometre uzunluğu (548 km Türkiye sınırları içerisinde) ve 102.000 kilometrekarelik havzası ile Kafkaslar’ın en büyük nehirleri arasında yer almaktadır. Rejimi en düzensiz akarsularımızdandır. Kış aylarında yağış azlığı sebebi ile debisi azalmaktadır. Bahar aylarının gelmesi ile birlikte kar suları ile bolca beslenen Aras Nehri’nin debisi artış göstermektedir. En önemli kollarından biri Arpaçay’dır. Yolunuz Aras Nehri’ne düşerse nereleri gezmelisiniz? Öncelikle mutlaka Erzurum’un lezzetli cağ kebabını tatmalısınız. Ardından Kars Ani Harabelerini ziyaret edip, Palandöken’in beyazlığında kayak keyfini yaşamalısınız. Hatta dünyaca üne sahip gravyer peynirlerinden, balından sevdiklerinize hediyeler de götürebilirsiniz.
5. SAKARYA
İsmini Yunan mitolojisinde yer alan nehir tanrısı “Sangarius”tan alan Sakarya Nehri, İç Anadolu Bölgesi’nde yer almaktadır. Türkiye’nin en uzun 20 nehri listemizde üst sıralardadır. 824 kilometre uzunluğa sahiptir. İç Anadolu’nun hemen hemen her ilinden geçen nehrin suları Karadeniz’e dökülmektedir. Eskişehir, Bilecik, Bursa, Kütahya, Afyon, Konya, Bolu ve Sakarya’yı kapsayan geniş bir alana yayılmaktadır. Nitekim Sakarya Nehri’nin en önemli kolları arasında Porsuk Çayı, Ankara Çayı da yer almaktadır. İç Anadolu’nun tarımdaki su ihtiyacının büyük bir bölümünü karşılamaktadır.
6. MURAT
Türkiye’nin en uzun nehri olan Fırat’ın kollarından biri de Murat Nehri’dir. 722 kilometre uzunluğa sahiptir. Ağrı’dan başlayan akarsuyun yolculuğu Bingöl’e kadar devam etmektedir. Elbette Doğu Anadolu’nun diğer illerinden de geçmektedir. Bingöl gerek kış turizmi gerek kültür turizmi açısından oldukça gelişmiş bir şehrimizdir. Özellikle Bingöl Yüzen Adalar Tabiat Anıtı’nı ve Muş Ulu Cami’yi mutlaka ziyaret etmenizi tavsiye ediyoruz.
7. BÜYÜK MENDERES
Ülkemizin sadece Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde nehirler yok elbette. Aynı şekilde Ege Bölgemizde de yağmur suları ile birlikte oluşan Büyük Menderes Nehri yer almaktadır. 584 kilometre uzunluğa sahiptir. Kaynağını Afyon’dan alan bu nehrimiz S şeklinde kıvrımlar yaparak Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkının güneyinden Ege Denizi’ne dökülmektedir. Büyük Menderes’in güzergahı üzerinde yer alan en güzel şehirlerden biri Denizli’dir. Pamukkale’nin dillere destan beyazlığı, Ege halkının içtenliği ile Denizli’nin havası da suyu da bir başkadır. Bunun yanı sıra Afyonkarahisar da nehir güzergahı üzerinde yer almaktadır. Afyon’un kaymağını, sucuğu tatmadan dönmeniz doğru olmaz elbette. Hatta buraya kadar gelmişken dünyaca ünlü kaplıcalarında da kendinizi şımartabilirsiniz.
8. SEYHAN
Türkiye sınırları içerisinde doğan Seyhan Nehri, yine Türkiye sınırları içerisinde Akdeniz’e dökülen nehirlerimizden biridir. 560 kilometre uzunluğu ile Türkiye’nin en uzun 20 nehri listemizde yerini alıyor. Kayseri’den doğan Zamantı ile Adana’dan doğan Göksu en önemli ana kollarıdır. Çukurova’nın verimliliğini, tarımdaki elverişliliğini bilmeyenimiz yoktur. Nitekim pamuk ve mısır üretiminde dünya çapında adından söz ettirmektedir. İşte Çukurova’nın böylesine verimli olmasının en önemli sebebi Seyhan Nehri’nden beslenmesidir. Bereketli topraklar üzerinde gerçekleştireceğiniz Adana gezisi sizi acıktıracaktır. Gastronomi alanında da damak çatlatan lezzetlere sahip Adana’nın meşhur kebabını tatmadan dönmek olmaz. Portakal kokuları eşliğinde, bici bici satıcılarının arasında keyifli bir Adana turu yapmayı ihmal etmeyin.
9. YEŞİLIRMAK
Türkiye sınırları içerisinde doğan Yeşilırmak, yine Türkiye sınırları içerisinde Karadeniz’e dökülen nehirlerimizden biridir. Toplam 520 kilometre uzunluğunda olan nehir geçmişten günümüze kadar Anadolu insanının su kaynağı olmuştur. Nehir üzerinde Hasan Uğurlu Barajı olmak üzere 4 adet baraj yer almaktadır. Yeşilırmak güzergahı üzerinde yer alan en güzel şehirlerden biri Amasya’dır.
10. CEYHAN
Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesinden kaynağını alan Ceyhan Nehri, Adana Çukurova’ya kadar uzanmaktadır. 509 kilometre uzunluğa sahiptir. Nitekim İskenderun Körfezi’nden Akdeniz’e dökülmektedir. Aynı zamanda Hatay il sınırlarından da geçen görkemli duruşu ile Ceyhan Nehri kenarında mutlaka bir yürüyüş yapmanızı tavsiye ediyoruz.
11. MERİÇ
Ülkemiz sınırları dışından doğan Meriç Nehri, ülkemiz sınırları içerisine dökülmektedir. Yaklaşık 200 km'si Türkiye sınırları içinde toplam 490 kilometre uzunluğa sahiptir. Ege Denizi’ne Trakya'dan dökülen Meriç’in büyük bir bölümü ise Edirne’den geçmektedir. Durum böyle olunca Edirne gezisi yapmanız şart oluyor. Selimiye Cami, Sultan Bayezid Külliyesi, Edirne Sarayı gibi birbirinden değerli tarihi eserlerimizi ziyaret edebilir; midenizi şenlendirecek Edirne ciğerinin tadına bakabilirsiniz. Hediyelik olarak bölgeye özgü badem ezmesini de sizlere öneriyoruz.
12. KÜÇÜK MENDERES
Ege Bölgemizde, Büyük Menderes Nehrinin kuzeyinde Küçük Menderes Nehri yer almaktadır. Küçük Menderes ırmağı 138 km uzunluğuyla B. Menderes ve Gediz'den sonra B. Anadolu'nun en uzun ırmağı olmaktadır. Ödemiş'in kuzeyindeki Bozdağı'ndan doğar. Selçuk ovasını sulayarak Selçuk ilçesinin batısından denize dökülür. Küçük Menderes Ovası çok tipik bir grabenin daha sonra alüvyonlarla dolması sonucu oluşmuş önemli bir çöküntü ovasıdır. Deltanın etrafı makilikler, tarım alanları, söğüt ve zeytinliklerle çevrilidir. Küçük Menderes Nehri, vadide kurulmuş pek çok antik yerleşim için hayat kaynağıdır. Efes Antik Kenti ve İsa Bey Camiini görmeden dönmeniz doğru olmaz.
13. ASİ
Asi Nehri, Lübnan'daki Bikâ Vadisi'nin doğu kısmından doğar ve Türkiye'nin Hatay ilinden Akdeniz'e dökülür. Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 556 km olup, 366 km Suriye'de, 98 km Türkiye'de, 40 km Lübnan'dadır. 52 km'si Türkiye-Suriye sınırını oluşturur.
14. GÖKSU
Göksu nehri Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Mersin ili Silifke ilçesi güneyinde Akdeniz'e dökülen bir nehirdir. Göksu Nehri'nin uzunluğu 260 km, havza alanı 10.000 km²'dir.
15. AKSU
Aksu Çayı, Akdeniz Bölgesi'nin Göller Yöresi'nden doğarak Antalya yakınlarında denize dökülen akarsudur. Su toplama havzası 8000 km² kadar olan Aksu, Isparta yakınlarındaki Akdağ ile Davraz Dağı'ndan gelen suların birleşmesiyle oluşur. Toplam 160 kilometrelik bir yolculuğun ardından Antalya Körfezi'nde Akdeniz'le buluşur.
16. MANAVGAT
Manavgat, antik adıyla Melas, Toroslar'da doğarak Antalya'da Akdeniz'e dökülen nehirdir. Uzunluğu 93 km'dir. Türkiye'nin rejimi en düzenli nehri Manavgat nehridir. Kaynağını Beyşehir gölünden almaktadır. Batı Toros sıradağları arasından doğan kolların birleşmesiyle oluşur. Güneybatıya yönelerek dar ve dik yamaçlı kanyonlar arasından geçer. Antalya'nın doğal güzelliklerinden bir parçasını oluşturur Manavgat Nehri. Tek kaynaktan beslenir ve dünyanın en uzun yeraltı akarsularından biridir.
17. KÖPRÜÇAY
Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsudur. Köprü ırmağa ve kanyona adını vermiştir.
Köprüçay nehri üzerindeki bir diğer köprü olan Belkıs Köprüsü Aspendos Akropolü’nün 2 km güneyinde yer alıyor. İlk olarak Roma döneminde MS 4.yüzyılda inşa edilmiş. Bu köprü, depremler sonucunda yıkılmış. Daha sonra Selçuklular döneminde 13.yüzyılda, eski köprünün temelleri üzerine günümüzdeki sivri kemerli köprü yapılmış.
18. ÇORUH
Çoruh, Erzurum sınırları içinde bulunan ve 3239 metrelik zirveye sahip olan Mescit Dağı'ndan doğar. Çoruh Nehri 376 km uzunluğundadır. 354 kilometresi ülke sınırlarımız içerisinde, 260 km'si Erzurum sınırları içerisinde kalmaktadır. Nehir Artvin'de Türkiye sınırından çıktıktan 20 km sonra, Türkiye sahillerinden kuş uçumu 10 km sonra Karadeniz'e dökülmektedir. Türkiye'nin en hızlı akan nehri olan Çoruh Nehri, dünyanın hızlı akan 10 nehrinden birisi olup toplam 350 km'yi aşkın kulvarı ile en uzun rafting nehirlerinden birisidir. Çoruh Nehri üzerinde 6 adet baraj ve/veya HES bulunmaktadır.
19. FİLYOS
Filyos Çayı veya Yenice Irmağı; Köroğlu Dağları, Bolu Dağları ve Ilgaz Dağlarından gelen çayların toplanıp bir araya getirdiği çaydır. 228 kilometre uzanan çay, Zonguldak'ın Filyos beldesinde Karadeniz'e dökülür. Filyos Vadisi, Zonguldak ilinin en büyük ve en önemli vadisidir, Filyos Çayı boyunca uzanır. Filyos Çayı'nca açılan vadinin tabanı kum ve kil tabakalarıyla kaplıdır. Akarsu bu geniş vadi içinde menderesler çizerek akar.
20. KURA
Kura, Türkiye'de Ardahan`ın en soğuk ilçesi Göle`den doğar ve Gürcistan'dan geçerek Azerbaycan'ın Sabirabad şehrinde Aras Nehri ile birleşir ve Neftçala Rayonu'nda Hazar Denizi'ne dökülür. Kaynağını Allahuekber Dağlarından alan Kura Nehrinin toplam uzunluğu 1515 km dolayındadır. Kura'nın Türkiye sınırları içindeki uzunluğu ise 189 km kadardır.
Dağların arasından geçip ovaları aşarak denizlerimize ulaşan pek çok nehri anlattık. Nehirlerimizin aştığı dağları anlattığımız Bulutlara Doğru: Anadolu'nun 25 Dağı yazısını da okumanızı tavsiye ederiz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder