Bir Mezopotamya Masalı: Mardin

Medeniyetler ve kültürler beşiği Mardin, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin en gözde şehirlerinden biri. Taş sokakları, tarihi dokusu ve unutulmaz lezzetleri ile harika bir tatil fırsatı olan Mardin, Anadolu’nun Mezopotamya’ya açılan kapısı ve tarihi İpek Yolunun kilit noktalarından biri… Binlerce yıldır farklı kültür ve dinden insana kapısını açmış Mardin, son yılların turistik açıdan ilgi çeken en önemli şehirlerimizden. Eğer hala bu şehre gelmediyseniz, bir an önce Mardin'i görmelisiniz. Mardin'in kendine has sokaklarında yürümeli, Kasımiye Medresesi'ndeki felsefeyi öğrenmeli, Midyat'ın zanaatlerini keşfetmeli ve tarihi İpek Yolu üzerinde, tam 1500 yıllık bir antik kent olan Dara Antik Kenti ile tanışmalısınız.

Sur ve Sır: Diyarbakır

Güneydoğu’nun en gelişmiş şehirlerinden biri olan Diyarbakır, binlerce yıllık tarihi ve mistik atmosferi ile gezginlerin sıklıkla uğradığı yerlerden biri... Tarihi MÖ 7500 yılına dek uzanan Diyarbakır, tarih boyunca Hurriler, Hititler, Asurlar, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular ve Osmanlılar gibi pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmış.

Dinlerin ve medeniyetlerin buluştuğu, nebiler, sahabeler ve krallar kenti Diyarbakır, sayısız manevi hazineyi de topraklarında barındırıyor. Tarihte, Diyarbakır surlarının dört yöne açılan dört kapısında (Mardinkapı, Urfakapı, Dağkapı, Yenikapı) birer hamam ve han bulunuyormuş. Diyarbakır'ın manevi iklimine gelen ziyaretçiler, abdest alıp kente abdestli girdikleri için Diyarbakır abdestsiz girilmeyen kent olarak anılıyormuş.

Karlar Altındaki Krallık: Nemrut

Nemrut'u, Arsemia'sı, milattan önceki tarihlere uzanan ilk yerleşimleriyle pek çok medeniyetin merkezi olmuş, bereketli çehresi, büyüleyici atmosferi ile Anadolu'nun en görülesi şehirlerinden biri Adıyaman. Nemrut Dağı Milli Parkının yer aldığı Kahta ilçesi de medeniyetlerin doğuş yeri olan Mezopotamya'ya yakınlığı nedeniyle tarih süreci içerisinde sayısız medeniyete ev sahipliği yapmış.

Nemrut Dağı Milli Parkı, içinde Kommagene Krallığının antik kentini barındıran bir ören yeri. Kommagene, Büyük İskender’in imparatorluğunun parçalanması üzerine ortaya çıkan birçok krallıktan biri. Güneydoğu Anadolu’daki bu krallık, batısındaki Roma ile doğusundaki Pers krallığı arasında sıkışıp kalmış. MÖ 1. yüzyılda, Kral 1. Antiochus (MÖ 62-32) Kommagene Krallığının lideriymiş. Antiochus, annesi tarafından Yunan, babası tarafından ise Pers krallığıyla bağlantılıymış. Antiochus öldükten sonra da, hatta dünya durdukça adının anılması için yaptırmış Nemrut Dağındaki anıt mezarını. Öldüğünde Nemrut Dağının, Fırat Nehrine bakan rüzgarlı tepesinde kendi inşa ettirdiği tapınağın taş yığınlarının içine gömülmüş...

Peygamberlerin İzinde: Şanlıurfa

Şanlıurfa, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Suriye’ye komşu olan, İpekyolu güzergâhındaki en eski yerleşim yerlerinden biri. Doğu’yu Batı’ya bağlayan ticarî yolların kesiştiği kavşak noktasında bulunması, stratejik öneme sahip bir kent olmasını beraberinde getirmiş. Bu özelliğinden dolayı, tarihi gelişim sürecinde, üzerinde birçok bağımsız devlet ve beylik kurulmuş, birçok uygarlığa beşiklik etmiş.

Şanlıurfa, bereketli hilalin merkezinde bir kilit taşı. Tarımın ilk olarak yapıldığı, ilk üniversitenin Harran'da kurulduğu, üç semavi dinin yeşermesine ev sahipliği yapan, ateşin Hz. İbrahim’i yakmadığı, farklı kültür unsurlarının bir arada yaşadığı ve misafirperver insanların harmanlandığı kadim bir şehir...

Şanlıurfa, tarihi süreç içerisinde birçok peygambere ev sahipliği yapmış bir şehir olarak “Peygamberler Şehri” adıyla anılıyor. Tarihsel birikimi ile birçok medeniyete beşiklik eden bu şehir din, dil, ırk, kültür ve medeniyetlerin buluştuğu, kaynaştığı bir hoşgörü şehri olmuş…

Şehirlerimiz içinde insanı büyüleyen, cezbeden, gördükten sonra içinde anlatılmaz birtakım duygular uyandıran birkaç şehirden biri Urfa... Urfa’yı ilk kez gören bir kişinin en çok dikkatini çeken şey bu şehrin mistik ve otantik yapısı oluyor.

Şanlıurfa gezilerimizde, Urfa toprağının sadece zirai toprak olarak değil, kültür ve medeniyet toprağı olarak da ne kadar münbit ve bereketli olduğunu görüyoruz. Şanlıurfa peygamberler şehri, Güneydoğu sahabe ruhuyla yoğrulmuş topraklar... Peygamberlerin hayatı, baştan aşağı bir medeniyettir. Gözümüz güneşe ilişiyor, bu güneş peygamberlerin ışığı... Bu yazımızda o ışığı takip ediyoruz ve o ışığı size yansıtmaya çalışıyoruz. Bir davet bu, bir yürüyüş, tarihin satırlarında... Bir ucu tevekkülün zirvesindeki peygamber Hz. İbrahim, diğer ucu sabrıyla taşı çatlatan Hz. Eyüp'e gidiyor.

Şanlıurfa gezisine çıkmadan önce okumanız için size iki kitap önerimiz olacak. İlki, İskender Pala’nın Abum Rabum kitabı, Urfa’ya bakışınızı güçlendirecektir. İkincisi, Sezai Karakoç'un kısa bir peygamberler tarihi hüviyetinde olan Yitik Cennet kitabı, peygamberlerin izinde gitmeniz için bir adım olacaktır. Sezai Karakoç'un bu kitabında 9 Peygamberden (Hz. Adem, Hz. Nuh, Hz. İbrâhim, Hz. Yusuf, Hz. Musa, Hz. Süleyman, Hz. Yahya, Hz. İsa, Hz. Muhammed) söz ediliyor.

"Ur kentinde telaşlı bir gün. Bir kişi yakılacak. Bir peygamber. Padişahla peygamber karşı karşıya. Madde gücüyle mana gücü karşı karşıya. Bir tiyatro oyunu bu galiba, ateş sahnesinde oynanacak... Perde işini de alevler görecek." (Sezai Karakoç, Yitik Cennet)

2019 Göbeklitepe Yılında: Tarihin Sıfır Noktasında

Anadolu bir başka güzel, büyüleyici, gizemli... Bu kadim topraklarda binlerce, on binlerce yıl öncesinin yaşanmışlığını hissediyorsunuz her adım atışınızda. Tarihin akışını değiştiren Göbeklitepe de yaşattığı manevi duygular bir yana Şanlıurfa’nın ve yöre insanının kaderini değiştirecek türden bir yer...

Uygarlığın doğduğu toprakların en önemli merkezi olan Göbeklitepe’ye ve diğer neolitik alanlarla birlikte yüzlerce höyük ve antik kente ev sahipliği yapan Şanlıurfa, bütün dünyayı etkileyen Mezopotamya'nın büyük ve köklü uygarlıklarının yaşadığı Bereketli Hilal olarak kabul edilen bölgenin tam kalbinde yer alıyor. Şanlıurfa tarihi, Balıklıgöl’de, Nevaliçori’de, Göbeklitepe’de ve bugüne kadar il genelinde yapılan arkeolojik kazıdan elde edilen bulgulara göre, günümüzden 12000 yıl öncesine kadar gidiyor.

İnsanlık tarihini yeniden yazdıracak bulguları ortaya çıkaran Göbeklitepe, MÖ 9600 yani günümüzden yaklaşık 11600 yıl öncesine tarihlenen çanak çömleksiz neolitik döneme ait bir inanç merkezi. İngiltere'deki ünlü Stonehenge'den 6600 yıl, Mısır piramitlerinden 7100 yıl, Malta adasında bulunan tapınaklardan ise 6100 yıl daha eski. Hiçbir araç gereç yokken devasa taşlarla inşa edilmiş bu yapılar, üzerinde yer alan şekillerle de hayranlık uyandıran bir miras. Geleneksel tarih öğretilerini değiştirecek bulguları ortaya çıkaran Göbeklitepe, gizemi çözüldükçe insanlığı şaşırtmaya devam edecek gibi görünüyor. Tüm bunlar ve kazılarda ortaya çıkarılan anıtsal mimari, Göbeklitepe’yi özel yapıyor.

Alan 1963 yılında, İstanbul ve Chicago Üniversitelerinin ortaklığıyla gerçekleştirilen bir yüzey araştırması sırasında keşfedilmiş. Alanın gerçek değeri, 1994 yılından sonra başlatılan kazı çalışmaları ile ortaya çıkmaya başlamış. Bu çalışmalar sonrasında, Göbeklitepe’nin 12000 yıl öncesine uzanan bir kült merkezi olduğu anlaşılmış. Bu bağlamda, 2011'de UNESCO Dünya Miras Geçici Listesine, 2018 yılında da kalıcı listeye alındı.

Göbeklitepe gezisine çıkmadan önce okumanız için size bir kitap önerimiz olacak. İskender Pala’nın bir Göbeklitepe romanı olan Akşam Yıldızı kitabı, Göbeklitepe’ye bakışınızı güçlendirecektir.

Göbeklitepe, büyük ve yekpare kireçtaşından yapılmış T-biçimli dikilitaşların ön plana çıktığı yuvarlak-oval ve dörtgen yapılardan oluşan etkileyici anıtsal mimariye sahip bir alan. Bu yapılar, İlk Neolitik döneme tarihleniyor ve törensel amaçlarla kullanıldıkları düşünülüyor. İnsan elinden çıkmış olan en eski megalitik yapılar olarak gösterilen bu yapılar, tarih öncesi dönemlerde insanların özellikle törensel ihtiyaçlarını karşılamak için inşa edilmiş. Göbeklitepe, doğal bir kireçtaşı plato üzerinde biriken arkeolojik dolgulardan oluşan tepeler ve bunları ayıran çöküntü alanlarının yer aldığı büyük bir yapay tepe...

Sualtındaki Sakin Şehir: Halfeti

Türkiye’nin her yeri birbirinden güzel, her yeri keşfetmek için bizleri çekiyor. Yola çıkmayı ertelemek için hayat çok kısa. Planlar yapılsın, yola çıkılsın! Bir hayal kurduk. Görmezsek, keyfini çıkarmazsak olmaz dediğimiz bir liste oluşturduk. İşte bu listenin başındaki bir nokta da Halfeti oldu.

Şanlıurfa’nın en uzak mesafedeki ilçesi olan Halfeti, Fırat Nehri kıyısındaki sarp kayalıkların eteğine kurulmuş. Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Mezopotamya'da, çokça görülecek yeri olan Halfeti sakin şehir unvanını taşıyor. Halfeti’nin mimari dokusunu kesme taştan, iki katlı ve bahçeli, yüzünü Fırat’a dönmüş evler oluşturuyor. 2000 yılında Birecik Barajının yapılmasıyla evlerin bir kısmı sular altında kalan bu küçük ilçede turistik geziyle bu bölgeleri de görme şansınız var, üstelik Fırat Nehri üzerinde tekneyle seyrederek. Camilerden manastırlara, mağaralardan çay bahçelerine Halfeti’nin kendisi başlı başına bir yolculuk...

Türkiye'nin Mutfağı: Gaziantep

Güneydoğu Anadolu Bölgesinin en eski kültür merkezlerinden biri olan Gaziantep, ilk uygarlıkların doğduğu Mezopotamya ve Akdeniz arasında, tarihi İpek Yolu üzerinde yer alıyor. Şehrin merkezinde bulunan heybetli kalesi, ünlü baklavası, lezzeti dillere destan lahmacunu Gaziantep’i meşhur eden yönlerinden. Yine şehrin çevresinde bulunan birçok antik kent, tarih meraklıları için adeta bir cazibe merkezi. Tam bir kültür rotası!

Olağanüstü zenginlikteki mutfak kültürüyle UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağına gastronomi alanında Türkiye’den ilk dahil edilen kent Gaziantep; çeşit çeşit yöresel yemek ve tatlıyla uluslararası coğrafi işarete sahip bir lezzet cenneti; dünyada bir şehrin adıyla anılan ender mutfaklardan olan Gaziantep mutfağı; bereketli topraklarda yetişen leziz ürünler, nesilden nesile miras zengin baharatlar, yöreye özgü saklama ve pişirme yöntemleriyle hem göze hem damağa hitap eden bereketli sofralar; çağdaş müzeciliğin en güzel örneklerinden Zeugma Mozaik Müzesi ve meşhur Çingene Kızı mozaiği; tarihi İpek Yolu üzerinde çeşitli kültürlerin birikimiyle oluşmuş unutulmayacak tatlar; Antep sokakları ve çarşılarında hoş sürprizlerle tadı damakta kalacak bir lezzet şenliği…

Güneydoğu Anadolu turunun içerisine yöresel tatların keşfini koymadan olmaz, özellikle Gaziantep'te Türk mutfağının yöresel lezzetlerini mutlaka tadın. Söz konusu Gaziantep ise baklavayı, alinazik kebabını, beyranı, çelem turşusunu, lebeniye çorbasını, içli köfteyi ve daha nice tatları denememek bir eksiklik olur. Sadece Gaziantep değil, Güneydoğu Anadolu'nun birbirinden güzel yerlerinde bölgeye has lezzetleri deneyebilirsiniz. Ayrıca geziniz size asırlık lezzetlerin hikayelerini keşfetmeniz için de fırsat sunar. Sonuç olarak hedefimiz belli, yöresel tatlarla dolu keşif yolculuğu başlasın!